De afgelopen jaren constateerden tankinspecteurs een toename van corrosiegevallen in ondergrondse dieselopslagtanks. Dit is verontrustend omdat door aantasting van de tanks de kans groter wordt dat brandstof in de bodem lekt en milieuverontreiniging ontstaat. Aanleiding voor de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB) om een grondig onderzoek te starten. MA is gevraagd om uit te zoeken of er mogelijk een microbiologische oorzaak is voor het versneld ontstaan van corrosie in de opslagtanks. Het uiteindelijke doel van dit project is het voorkomen van een nieuwe Actie Tankslag zoals in de jaren 80 met de bijbehorende kostbare bodemsaneringsoperaties.
Wat is er veranderd in de afgelopen 10 jaar?
Als vermoedelijke veroorzaker van de stijging van het aantal corrosiegevallen, wordt gewezen naar het bijmengen van biobrandstof. In het kader van het energie- en klimaat beleid is sinds 2007 de bijmenging van biobrandstof aan diesel wettelijk verplicht gesteld. Daarnaast is om milieureden sinds 2005 ook het zwavelgehalte in diesel verlaagd. Mogelijk speelt dit ook een rol bij het ontstaan van de corrosieproblemen. Op dit moment bedraagt het minimale fysieke bijmengpercentage van biodiesel 4%. De doelstelling voor 2020 is een minimale bijmenging van 8% hernieuwbare brandstof. Met andere woorden: als biobrandstof de oorzaak is van de lekkage, dan worden de problemen alleen maar groter.
Kunnen biobrandstoffen corrosie veroorzaken?
Biobrandstoffen verschillen op twee belangrijke punten van fossiele brandstoffen: ze zijn beter afbreekbaar en nemen veel gemakkelijker water op. Deze twee factoren, water en een voedselbron, kunnen in theorie ervoor zorgen dat door bijmenging van biobrandstof het milieu in de opslagtanks zeer geschikt wordt voor microbiële groei. Bekend is dat bepaalde micro-organismen in staat zijn om een soort filmlaag te vormen op een metalen tankwand. Je zou het kunnen vergelijken met het ontstaan van tandplak op onze tanden. Net als de bacteriën die ons gebit aantasten, kunnen micro-organismen een zuuraanval veroorzaken op het tankoppervlak. Door de samenwerking van meerdere soorten micro-organismen wordt de tankwand aangetast en ontstaan hier en daar deukjes, de zogenaamde putcorrosie. Deze microbiologische aantasting noemen we microbiologische corrosie of MIC. De snelheid waarmee MIC corrosie optreedt kan oplopen tot 10-100 keer sneller dan chemische corrosie. Een zeer ongewenste situatie waardoor de normale levensduur van een tank plotseling een stuk korter wordt en mogelijk lekkage kan optreden binnen de keuringstermijn van 15 jaar. Een factor die ook een bijdrage zou kunnen leveren aan een toename van microbiële groei in opslagtanks is het verlagen van het zwavelgehalte in diesel. Zwavel heeft namelijk een bacterieremmend effect.
Zijn micro-organismen de daders?
Uit het eerste onderzoek komt naar voren dat het zeer waarschijnlijk is dat micro-organismen de oorzaak zijn van de versnelde corrosie in de ongecoate opslagtanks. Dit wordt afgeleid uit het feit dat er naast het aantreffen van de voor MIC kenmerkende putcorrosie, micro-organismen zijn gevonden waarvan we weten dat ze in staat zijn corrosie te versnellen. Opvallend is bijvoorbeeld de aanwezigheid van een bacterie die azijnzuur produceert, waardoor lokaal versnelde corrosie op kan optreden.
De historische schadebeelddata laten zien dat sinds 2007 de gemiddelde putcorrosiediepte groter is geworden en de gemiddelde wanddikte versneld is afgenomen. 2007 is precies het jaar dat bijmenging van biodiesel in Nederland verplicht werd en het zwavelgehalte verlaagd.
Kortom, het lijkt aannemelijk dat de toename van corrosie toe te schrijven is aan MIC gerelateerde micro-organismen, die beter gedijen in een milieu met biodiesel en lage zwavelgehalten. Binnen het lopende onderzoek worden nog een aantal extra tanks onderzocht om deze conclusie te kunnen bevestigen.
Hoe kunnen we lekkage door MIC corrosie voorkomen?
Op grond van de resultaten van het vervolgonderzoek zal het protocol voor tankinspectie van ondergrondse ongecoate dieseltanks door het SIKB worden aangepast. Daarnaast onderzoeken we een alternatieve meetmethode om MIC corrosie sneller te detecteren.
Onder andere wordt gekeken naar de mogelijkheid of een snelle en kosteneffectieve bepaling van de aanslag in de tanks een bruikbare indicatortest voor MIC corrosie kan zijn.
Wilt u meer weten over dit onderwerp, neem dan contact op met Elsemiek Croese,
croese@microbialanalysis.com
